Του Δημήτρη Ρομποτή*
Οσοι βρεθήκαμε – καμμιά 65αριά – προχτές το βράδυ στο εν Μανχάταν πολιτιστικό κέντρο του ελληνικού καθεδρικού είχαμε τη σπάνια ευκαιρία να ακούσουμε μια πανδαισία μελωδιών από τρεις κορυφαίους καλλιτέχνες. Οι Σεργκέι Τκατσένκο, τενόρος στις όπερες Παρισιού και Ρέμης, Ιλια Μελνίκωφ, επίσης τενόρος, διευθυντής σε διάφορες χορωδίες της Μόσχας, και ο βαρύτονος Ρομάν Σελόκωφ, οι οποίοι πλαισιώνουν το Τρίο Μετόχιον όπως ονομάζεται, παρουσίασαν ένα πρόγραμμα βυζαντινής, ρωσσικής και γεωργιανής εκκλησιαστικής μουσικής, με το δεύτερο μέρος να είναι αφιερωμένο σε παραδοσιακά τραγούδια των Κοζάκων και άλλων λαών. Μάλιστα άνοιξαν τη δεύτερη ενότητα με το κυπριακό τραγούδι «Γιασεμί», αφιερωμένο στον γενικό πρόξενο της Κύπρου στη Νέα Υόρκη, Πρέσβυ Βασίλη Φιλίππου, ο οποίος είχε την καλωσύνη να θέση την εκδήλωση υπό την αιγίδα του.
Οι τρεις καλλιτέχνες βρίσκονται αυτές τις μέρες στις ΗΠΑ και πραγματοποιούν σειρά εμφανίσεων σε διάφορους χώρους – και πόλεις – παρουσιάζοντας τη νέα δισκογραφική τους δουλειά που περιλαμβάνει εκκλησιαστική μουσική και παραδοσιακά τραγούδια. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι εμφανίσεις τους γίνονται κυρίως σε μη ρωσσικούς πολιτιστικούς οργανισμούς διότι τους ενδιαφέρει το ευρύτερο κοινό και οι αντιδράσεις του σ’αυτό το είδος της μουσικής. Αλλωστε η τέχνη ανέκαθεν είναι διάλογος μεταξύ πολιτισμών και αποτέλεσμα συνθέσεων και συνεργειών, όχι μονοχνωτισμός και απομόνωση όπως έχουμε την τάση να πιστεύουμε «εμείς οι Ελληνοι» που διδάξαμε τα πάντα στους πάντες (και καταλήξαμε αμόρφωτοι κι’άξεστοι στην κοσμάρα μας)! Στα πλαίσια αυτής της λογικής θέλησαν να έρθουν σε επαφή και με το ελληνοαμερικανικό κοινό, για αυτό διοργανώθηκε η βραδυά στο πολιτιστικό του καθεδρικού. Τη σχετική πρωτοβουλία ανέλαβε ο πρωθιερέας Μιχαήλ Κάπσιτς – καρδιολόγος στο επάγγελμα – ο οποίος ήρθε σε επαφή με τον Καθεδρικό κι’αφού είδε ότι δεν υπήρχε το ΠΑΡΑΜΙΚΡΟ ενδιαφέρον να συνδιοργανώσουν τη βραδυά και να τη θέσουν στο – ημιθανές – πρόγραμμα εκδηλώσεών τους, πλήρωσε από την τσέπη του και μίσθωσε την αίθουσα προκειμένου να εμφανιστούν οι τρεις καλλιτέχνες με δωρεάν είσοδο για το κοινό.
Εν συνεχεία ήρθε σε επαφή μαζί μου και προσπάθησα να βοηθήσω ώστε να το μάθη ο κόσμος, ιδιαίτερα εκείνοι που ενδιαφέρονται για αυτού του είδους τη μουσική – κάποιοι συμμετέχουν σε ανάλογες ομογενειακές χορωδίες – από τους οποίους, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν πάτησε κανένας! Δεν βαριέσαι, στον Καθεδρικό κάθε μέρα βρίσκει κανείς τέτοιου επιπέδου εκδηλώσεις και καλλιτέχνες, δεν χάθηκε κι’ο κόσμος (εδώ γελάμε)! Δεν παραβρέθηκε δε, ούτε ΕΝΑΣ – για δείγμα – από τη διεύθυνση ή τα στελέχη του «Καθίντραλ Φέλοουσιπ», ως ένδειξη σεβασμού, αν μη τί άλλο, για το γεγονός ότι η εκδήλωση γινόταν στον χώρο τους! Τα αναφέρω αυτά για το «ρέκορντ», αλλά και για να αντιληφθούν όσοι δεν γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα εδώ, γιατί η πολιτιστική ζωή της ομογένειας πάει περίπατο και δεν προβλέπεται να ανακάμψη. Ισως μάλιστα να είναι καλύτερα να πεθάνη το συντομότερο, μήπως και προκύψη κάτι άλλο, χωρίς τα «βαρίδια» της πρότερης (σ)κατάστασης!
Η εκδήλωση δεν είχε σχέση διοργανωτικά με κάποιους εκκλησιαστικούς φορείς ή εδώ οργανισμούς του ρωσσικού κράτους προκειμένου να μην δοθούν αφορμές για παρεξηγήσεις ιδιαίτερα όσον αφορά στην ουκρανική κρίση. Επρόκειτο για αυστηρώς καλλιτεχνική παρουσίαση. Εκτός του Γενικού Προξενείου της Κύπρου, συνδιοργανωτές ήταν η Ομοσπονδία Ελληνικών Σωματείων Μείζονος Νέας Υόρκης, η οποία εκπροσωπήθηκε δια του προέδρου της, κ. Ηλία Τσεκερίδη, και το Κέντρο Ρωσσοαμερικανικής Κληρονομιάς (Russian American Heritage Center) με παρούσα την πρόεδρο, Δρα. Ολγα Ζατσέπινα.
Προς ανακούφιση των παρευρισκομένων, δεν έγιναν ομιλίες ή χαιρετισμοί. Οι καλλιτέχνες μπήκαν αμέσως στο θέμα και εξηγούσαν τα διάφορα μέρη του προγράμματος καθώς εξελισσόταν. Ξεκίνησαν με το «Χριστός Ανέστη», δύο φορές στα ελληνικά και μία στα παλαιοσλαβικά, και πραγματικά συνεπήραν το κοινό διότι τέτοια εκτέλεση, βυζαντινή παρεπιπτόντως, δεν είχαμε ξανακούσει! Εν συνεχεία παρουσίασαν κομμάτια από τη βυζαντινή και ρωσσική υμνογραφία, μονοφωνικά και πολυφωνικά, καταδεικνύοντας και την πρόοδο της ρωσικής, αλλά και της γεωργιανής εκκλησιαστικής μουσικής, σε σχέση με τη «βυζαντινή» η οποία όπως έγινε με τους Αμις σταμάτησε να εξελίσσεται πριν μερικούς αιώνες! Αριστοι μουσικοί και οι τρεις, απέφυγαν τις πολλές κορώνες και φωνητικά ακροβατικά που χαρακτηρίζουν κάποιους δικούς μας «πρωτοψαλτάδες». Ηξεραν πού και πόσο να ανέβουν ή να κατέβουν, σεβόμενοι πλήρως τη μελωδία και το περιεχόμενο των ύμνων. Τέτοια ευπρέπεια συναντά κανείς μόνο σε πραγματικούς καλλιτέχνες, αυτούς που εκτός του έμφυτου ταλέντου, διαθέτουν την ανάλογη εμπειρία, σφυρηλατημένη από πολύχρονη εξάσκηση. Για αυτό δεν φοβούνται να πάρουν ρίσκα δοκιμάζοντας νέα πράγματα, έχουν επίγνωση του αντικειμένου και του σεβασμού που απαιτεί η προσέγγισή του. Ο πραγματικός καλλιτέχνης δεν είναι ποτέ «κάζουαλ» στο είδος του διότι ξέρει με τί μεγέθη πρέπει να αναμετρηθή.
Για μια ακόμα φορά, δεν μπορεί κανείς να αποφύγη τις συγκρίσεις με τα δικά μας. Στην ομογένεια όπου κυριαρχεί παραδοσιακά το «σύστημα» των ενοριών – χωρίς αυτό να είναι απαραιτήτως αρνητικό, θα πρέπη να αρχίση να προβληματίζη το γεγονός ότι κεντρικός άξονας προτεραιοτήτων είναι η εξασφάλιση της πλουσιοπάροχης μισθοδοσίας των ιερέων (δεν πρόκειται για αντικληρικαλισμό, αλλά για την πραγματικότητα) – θα περίμενε κανείς ότι η καλλιέργεια και ανάπτυξη της εκκλησιαστικής μουσικής θα ήταν εκ των ουκ άνευ. Κάτι τέτοιο δυστυχώς δεν συμβαίνει. Με το θέμα αυτό όμως θα ασχοληθούμε στο αυριανό σημείωμα (έχουμε και δουλειές) …
*Ο Δημήτρης Ρομποτής είναι δημοσιογράφος με έδρα τη Νέα Υόρκη.
ΥΓ: Η σκοπιμότητα της «αποκάλυψης» από τους Φαϊνάνσιαλ Τάμις περί του σχεδίου «Ζ», σε περίπτωση που η Ελλάδα έπρεπε να φύγη από το Ευρώ το 2012, λίγες μέρες πρις τις εκλογές είναι προφανής…
