Του Δημήτρη Ρομποτή*
Αφησα να κατασιγάση κάπως ο κουρνιαχτός των αντιδράσεων μετά τη δολοφονική επίθεση εναντίον στελεχών του γαλλικού σατιρικού περιοδικού «Charlie Hebdo», το τελευταίο κρούσμα αιματηρής αντίδρασης εναντίον της ελεύθερης έκφρασης που για μια ακόμη φορά προήλθε από «φανατικούς μουσουλμάνους» (το κατά πόσο υπάρχουν και μη φανατικοί μουσουλμάνοι θέλει μεγάλη συζήτηση, όσο κι’αν σηκωθή η τρίχα πολλών και διαφόρων, καθέξιν – αν όχι και επαγγελματικώς – «υπερευαίσθητων). Ηδη ακούσαμε πολλά και διάφορα και είμαι σίγουρος ότι θα ακούσουμε περισσότερα αποβγάσματα νηφάλιας σκέψης, εκδικητικών παρορμήσεων ή πλήρως δικαιολογημένης αγανάκτησης. Ωστόσο, η συζήτηση μετά από λίγες μέρες θα τελειώση, άλλα θέματα θα κυριαρχήσουν στην κατά περίπτωση επικαιρότητα, θα αλλάξουμε σελίδα όπως λένε, μέχρι κάποιος άλλος άρρωστος, ημιβάρβαρος θρησκόληπτος να ανατινάξη κάτι άλλο για να αρχίσουμε πάλι το σκούξιμο!
Βέβαια, ο αιματηρός θρησκευτικός φανατισμός δεν αφορά αποκλειστικά στους μουσουλμάνους, οι πρώτοι μάλιστα διδάξαντες ήταν οι χριστιανοί σε διάφορες εποχές και ορμώμενοι από διάφορες «ορθοδοξίες». Υπ’αυτή την έννοια ήταν και προκλητικές οι εκκλήσεις του Πάπα Φραγκίσκου κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Φανάρι, απευθυνόμενος στους μουσουλμάνους, περί σεβασμού των διαφόρων θρησκειών και παραδόσεων. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της οποίας είναι ο «αλάθητος» (τρομάρα του και τρομάρα τους) αρχηγός, ευθύνεται για φοβερούς διωγμούς εναντίον κάθε μορφής «αιρετικών» και αλλοθρήσκων κι’όχι μόνο κατά τον Μεσαίωνα. Μέχρι σήμερα, σε χώρες και χώρους όπου της περνάει, συνεχίζονται οι όχι και τόσο κομψές επεμβάσεις της, στο προσκήνιο και το παρασκήνιο, προκειμένου να γίνεται το δικό της. Θυμάστε το πρόσφατο μποϋκοτάρισμα αμερικανικών προγραμμάτων ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης επειδή προέβλεπαν κάποια κονδύλια για αντισύληψη. Κι’αν νομίζετε ότι δεν σκοτώνει ανθρώπους, μόνο σκεφτήτε πόσοι έχουν κολλήσει Εϊντζ επειδή ο εκάστοτε «Αγ(ρ)ιος Πατέρας απαγορεύει τη χρήση προφυλακτικών (τί ψυχή θα παραδώσουν, οι παλιοντενεκέδες)!
Στον σκληρό πυρήνα του «ευαγγελικού» αμερικανικού νότου επίσης έχουν υπάρξει κρούσματα θρησκευτικής τρομοκρατίας. Μην ξεχνάτε ότι μέχρι και η Κου Κλουξ Κλαν έχει θρησκευτικές καταβολές. Δεν έλειψαν δε και αιματηρά επεισόδια, παρόμοια σε επιδόσεις με αυτά των μουσουλμάνων. Ομαδικές αυτοκτονίες από κάποιες αιρέσεις, το «ολοκαύτωμα» στο Γουάκο του Τέξας, η εναντίον άμαχου πληθυσμού βομβιστική επίθεση στην Οκλαχόμα κλπ.
Ωστόσο, το γεγονός ότι ο θρησκευτικός φανατισμός δεν απαντάται μόνο στο Ισλάμ και δεν προήλθε ιστορικά από τις τάξεις του – ας μην ξεχνάμε ότι είναι σχετικώς η νεώτερη από τις «μεγάλες» θρησκείες – δεν σημαίνει ότι μετριάζεται ή εξουδετερώνεται η κάπως «ειδική» σχέση του με τη βία και την τρομοκρατία. Θέλεις από παρερμηνεία ή εκ προθέσεως, το Ισλάμ («ειρήνη» στα αραβικά) επιβλήθηκε δια πυρός και σιδήρου όπου πέρασε και βάσισε το «ιεραποστολικό» του έργο όχι στο Κοράνι αλλά στο …γιαταγάνι. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Βοήθησε επίσης το γεγονός ότι για τους Αραβες το Ισλάμ ανέκαθεν δεν είναι απλώς πίστη, είναι το κεντρικό στοιχείο της εθνικής τους ταυτότητος, μέρος του συλλογικού ιδεολογήματός τους, για αυτό και παίρνουν τόσο προσωπικά το θέμα. Δεν μάθανε και τίποτ’άλλο που να τους κάνη περήφανους ως ανθρώπους, η όποια τους «προσωπικότητα» πλάστηκε από ημιμαθείς και για αυτό κομπλεξικούς ιμάμηδες που εσκεμμένα μπλέξανε τα σώβρακα με τις γραβάτες προκειμένου να διατηρούν την εξουσία τους επί της γης (ασε τον ουρανό για την …αεροπορία). Αυτό ισχύει και για μη αραβικούς πληθυσμούς, όπως τους Ιρανούς, τους κατοίκους της Ινδονησίας, της Σιγκαπούρης, του Πακιστάν – ιδίως του Πακιστάν αφού διασπάστηκε από την Ινδία λόγω θρησκείας – του Μπαγκλαντές κλπ. Οπως ήταν σε όχι πολύ παλαιότερες εποχές η κρατική «Ορθοδοξία» για εμάς, άσχετα αν λόγω διαφορετικής πολιτιστικής ανάπτυξης δεν φτάσαμε σε μουσουλμανικού επιπέδου εξάρσεις, παρά το γεγονός ότι διάφορες μορφές καπίεσης υπήρχαν για τους μη Ορθοδόξους, αλλά και για τους Ορθόδοξους που ξέφευγαν από το καλούπι.
Δεν πρέπει όμως να παρασυρόμαστε από τον «ανθρωπιστικό» μας οίστρο και να βάζουμε τα πάντα στο ίδιο τσουβάλι. Διότι μπορεί ο Ρωμαιοκαθολικός σκοταδιστής να σου λέη μη βάλης προφυλακτικό κατά τη διάρκεια σεξουαλικής συνευρέσεως με εκπάγλου καλλονής Κρεολή που γνώρισες σε μπαρ της Καραϊβικής (ή Καραβαϊκής επί το ομογενειακότερον), δεν έρχεται όμως να σε σκοτώση αν τον γράψης στα αρχίδεια σου και βάλεις! Ούτε πήγαν οι «ευαγγελικοί» να σκοτώσουν τους νομοθέτες που απαγορεύουν την προσευχή στα δημόσια σχολεία ή βγάλανε τις Δέκα Εντολές από κάποιο δικαστήριο. (Βέβαια γίνανε δολοφονικές επιθέσεις εναντίον γιατρών που κάνανε αμβλώσεις. Στο μυαλό αυτού του είδους των «ακτιβιστών» ο αγώνας για «το δικαίωμα στη ζωή» δεν αποκλείει τη δολοφονία ανθρώπων.)
Το πρόβλημα με τους σύγχρονους φανατικούς μουσουλμάνους (ο κανόνας κι’όχι η εξαίρεση, γιατί ακόμη και οι πιο «ήπιοι» τους υποστηρίζουν, έστω και με τη σιωπή τους, επειδή κάνουν αυτό που οι ίδιοι δεν μπορούν να κάνουν!) στις δυτικές κοινωνίες, πέραν από τα αιματηρά επεισόδεια αυτά καθεαυτά, είναι ότι κλονίζουν το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας έκφρασης που σώζει κάτι από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, σπείροντας τον φόβο για το τί μέλλει γενέσθαι εάν κάποιος τολμήση να κάνη ότι έκαναν οι Δανοί με τα σκίτσα και οι Γάλλοι στο «Charlie Hebdo». Σε συνδυασμό με τις υστερικές κραυγές των διαφόρων δήθεν υπερευαίσθητων που πάντα σπεύδουν να δικαιολογήσουν τα πάντα, λες κι’αυτό είναι το ζητούμενο, ο φόβος οδηγεί στην αυτολογοκρισία με αποτέλεσμα να ευνουχίζεται η σκέψη. Μια τέτοια περίοδο, από την ανάποδη, ζήσαμε εδώ στις ΗΠΑ μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Ο «πατριωτισμός» μας είχε πνίξει αφήνοντας αχαλίνωτες τις αρχές να οργιάσουν εντός και εκτός της χώρας.
Το γεγονός ότι υπερασπίστηκα πριν μερικά χρόνια – και ραδιοφωνικώς, εις πείσμα της «προοδευτικής διανόησης» που δικαιολογούσε αναφανδόν τους ανεγκέφαλους που σκότωναν και έκαιγαν επειδή δήθεν προσέβαλαν οι σκιτσογράφοι τον Προφήτη Μωάμεθ – το δικαίωμα των εκδοτών της δανέζικης εφημερίδας ή του «Τσάρλυ» σήμερα, δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι αποδέχομαι το περιεχόμενό τους ή την αισθητική τους. Δεν χρειάζεται να μου αρέση κάποιος ή κάτι για να του αναγνωρίζω το δικαίωμα να υπάρχη και να κάνη το δικό του. Ας μην ξεχνάμε ότι μερικούς από τους πλέον χοντροκομμένους ναζί και ρατσιστές στις ΗΠΑ έχουν υπερασπίσει στα δικαστήρια Εβραίοι δικηγόροι. Διότι οι ομόθρησκοί τους έζησαν στο πετσί τους τη στέρηση του δικαιώματος όχι μόνο να είναι αυτοί που είναι, αλλά και να υπάρχουν …
Σε καμμία περίπτωση οι κοινωνίες μας, με όλα τα χάλια που έχουν, δεν θα πρέπει να επιτρέψουν στην οιασδήποτε μορφής θρησκοληψία – αυτό αφορά και σε «κοσμικές» ιδεολογίες – να διαβρώση το δικαίωμα στην έκφραση. Ιδιαίτερα σε χώρες σαν την Ελλάδα όπου στο ορατό μέλλον η πλειοψηφία του πληθυσμού θα είναι μουσουλμανική (άσχετα αν ακόμα «συζητάνε» για το τέμενος στο Νέο Ισλαμαμπάντ – πάλαι ποτέ Αθήνα), επιβάλλεται να δημιουργηθούν από τώρα οι συνθήκες που δεν θα κάνουν τον βίο αβίωτο στους μη μουσουλμάνους και θα διασφαλίσουν την όποια ελευθερία και σεβασμό στη διαφορετικότητα που μπόρεσε μετά από τόσα χρόνια και αγώνες να επιτευχθή. Αλοίμονο αν αναγκαστούμε να σεβόμαστε αυτό που για κάποιους άλλους θεωρείται ιερό!
Ο Μωάμεθ ήταν άνθρωπος και έβαλε τη σφραγίδα του στην παγκόσμια ιστορία, άρα μπορεί κάλλιστα να γίνη αντικείμενο κριτικής, σπουδής, αλλά και σάτιρας. Το ίδιο και ο Χριστός. Μπορεί για μας να είναι Θεός, για τους άλλους όμως, ιδιαίτερα αυτούς που δεν έχουν ιδέα περί Χριστιανισμού, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Οι δε πιο καλοπροαίρετοι μουσουλμάνοι λένε ότι ήταν προφήτης. Τώρα, αυτό, αν το δούμε θεολογικά, αποτελεί για έναν χριστιανό τη μεγαλύτερη βλαστήμια. Αν πης ότι ο Χριστός δεν ήταν Θεός καταρρέει ολόκληρο το χριστιανικό οικδόμημα! Δεν είδα όμως χριστιανούς να πάνε να βάλουν φωτιά να τους κάψουν, όπως θα έκαναν αυτοί. Στο ίδιο μήκος κύμματος, εφόσον δεχόμαστε ότι ο Ιησούς Χριστός υπήρξε ιστορικό πρόσωπο, δεν μπορούμε να στερήσουμε σε κανένα το δικαίωμα ακόμη και της ασέβειας εναντίον του. Και εγώ θα δυσανασχετήσω, θα λυπηθώ, ενδεχομένως να τα πάρω και στο κρανίο αν κάποιος προσβάλη τα ιερά και τα όσιά μου, αλλά έχει κάθε δικαίωμα να το κάνη και δεν μπορώ να τον εμποδίσω, πολύ περισσότερο να τον σκοτώσω! Εάν οι μουσουλμάνοι που ζουν στις δυτικές κοινωνίες δεν δύνανται να αποδεχτούν αυτή την πολύ βασική αρχή, δεν έχουν θέση σ’αυτές. Δεν θα έρθουνε τα «άγρια» να διώξουνε τα «ήμερα»!
Σίγουρα βρίσκει κανείς και εκκοσμικευμένους μουσουλμάνους, ανθρώπους με ανοχή – ξεχάστε τον σεβασμό – στη διαφορετικότητα και δεν θα πρέπη να παραγνωρίζουμε την ύπαρξή τους. Δυστυχώς, αυτοί είναι οι εξαιρέσεις κι’όχι ο κανόνας, καθώς η συντριπτική πλειοψηφεία των μουσουλμάνων τρέφουν μίσος κατά της Δύσης και όχι άδικα. Οι Σταυροφορίες κάποτε, η αποικιοκρατία πρόσφατα με την καταλήστευση των πλουτοπαραγωγικών τους πηγών από χώρες της Ευρώπης και εν συνεχεία η εκμετάλλευση των φυσικών τους πόρων από τις ΗΠΑ μαζί με τα φιλικά προς αυτές καθεστώτα έχουν δημιουργήσει μια προδιάθεση στην οποία τα κηρύγματα μίσους των διαφόρων ιμάμηδων-δημαγωγών βρίσκουν πρόσφορο έδαφος, ακόμη κι’όταν πρόκειται για τη μεσαία ή και ανώτερη οικονομικά τάξη – ποιοί χρηματοδοτούν τους τρομοκράτες; Ο Μπιν Λάντεν δεν είναι εκατομμυριούχος; Με την ίδια λογική που κάποιοι λεφτάδες Ελληναράδες τα σκάγανε στη Χρυσή Αυγή για να σώση το Εθνος (όχι την εφημερίδα)!
Πέραν δε, από τις θρησκευτικές ευαισθησίες στο θέμα, οι λεγόμενοι μετριοπαθείς μουσουλμάνοι αν δεν ενθαρρύνουν «ον δε σάιντ» τα φρισκιαστικά εγκλήματα των «φανατικών» (λες και μπορεί να υπάρξη μη φανατικός θρησκόληπτος) τα επικροτούν σιωπηλά και για τον λόγο ότι λειτουργούν εκβιαστικά στις δυτικές κοινωνίες προκειμένου να τους παραχωρούνται δικαιώματα ή επιδόματα που σε κάποιες περιπτώσεις αντιτίθενται στην πολιτική μας κουλτούρα. Τέτοιο είναι το «δικαίωμα» κάποιων γυναικών να κυκλοφορούν με μπούρκα στους δημόσιους χώρους. Ελάχιστα με απασχολεί η αισθητική, εν προκειμένω, τίθεται όμως θέμα ασφαλείας. Αν δεν βλέπουμε το πρόσωπο δεν ξέρουμε ποιός μπορεί να είναι από κάτω. Κι’αν αφήση μια βόμβα κάπου, άντε να βρης ποιός ήταν από τις κάμερες …
Ενδεχομένως σας ζάλισα, ανακάτεψα πολλά πράγματα, ποιός είπε όμως ότι πρόκειται για απλό θέμα η προσέγγιση του οποίου εξαντλείται σε μερικές παραγράφους; Ακόμη δυσκολότερη είναι η διακρίβωση λύσεων που δεν μπορούν να προέλθουν μόνο από μία πλευρά και σίγουρα δεν μπορούν να είναι συνολικού χαρακτήρα. Μια καλή αρχή θα ήταν αν οι δυτικές χώρες με πρώτη και κύρια τις ΗΠΑ, υπό την απειλή εμπάργκο στην αγορά πετρελαίου, ζητούσαν από διάφορες ισλαμικές χώρες ενεργότερες προσπάθειες για την καλλιέργεια κλίματος ανεκτικότητος στις ίδιες τις κοινωνίες τους και στοιχειώδεις μεταρρυθμίσεις. Οποιος νομίζει ότι το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας, για παράδειγμα, είναι πολύ δημοκρατικότερο των ΙΣΙΣ και των Ταλιμπάν, κάνει λάθος. Χώρια που η θρησκευτική τους κουλτούρα επικροτεί κατά βάσιν πράξεις «υπεράσπισης του Ισλάμ» όπως τότε με τα σκίτσα στη Δανία και τη Γαλλία προχτές.
Και για να κλείσω με κάτι αισιόδοξο, υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις μεταξύ του μουσουλμανικού «κοσμάκη» που προσφέρουν αχτίδες ελπίδας έστω και στην επώδυνη μοναξιά τους. Ενα Ιορδανός, ανέστιος που έμενε απο‘δώ κι’απο‘κεί στο Κουήνς, όταν τον είχα ρωτήσει τί γνώμη είχε για τη Φάτουα του Χομεϊνί εναντίον του Σαλμάν Ρουσντί μου είπε πει χωρίς περιστροφές: «Αν αμάρτησε (ο Ρουσντί), ας αφήση (ο Χομεϊνί) τον Θεό να τον τιμωρήση; Τί δουλειά έχει αυτός»;
*Ο Δημήτρης Ρομποτής είναι δημοσιογράφος με έδρα τη Νέα Υόρκη.
